Spotkanie z okazji 355-lecia Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Krotoszynie

17 listopada 2022 r. w Muzeum Regionalnym im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie odbyło się spotkanie z okazji 355-lecia Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Krotoszynie. 

Spotkanie poprowadził starszy bractwa Maciej Błażejewski. Później o losach Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Krotoszynie w latach 1667-1951 opowiedział kwatermistrz Łukasz Cichy. Po nim starszy Maciej Błażejewski przypomniał o reaktywacji organizacji w 1667 r. oraz wspomniał o działalności w czasach teraźniejszych. Na zakończenie dyrektor Piotr Mikołajczyk opowiedział o zbiorach muzealnych dotyczących bractwa strzeleckiego w Krotoszynie, wśród których jest prawie półsetka medali brackich, mundur z 1925 r., XVIII-wieczna skrzynia na dokumenty, dwa XVIII-wieczne protokolarze, dokumenty z XVII wieku oraz tarcze strzeleckie z okresu międzywojennego. Dodatkowo na wystawie można było zobaczyć pamiątki z archiwum naszej organizacji, czyli przedwojenne tarcze królewskie, dyplom z okresu międzywojennego oraz pamiątki z czasu reaktywowanego bractwa. Na zakończenie uczestnicy mogli zwiedzić wystawę stałą, jak i specjalnie przygotowaną z tej okazji oraz mieli czas na wspólne rozmowy przy poczęstunku. Odchodząc każdy otrzymał słodki upominek. 

Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Krotoszynie powstało dzięki dziedziczce Katarzynie z Bnina Rozdrażewskiej, a przywileje zatwierdził król Jan Kazimierz 19 lutego 1667 r. Dokumenty ten został potwierdzony 25 stycznia 1673 r. przez króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, a potem przez kasztelana kaliskiego, dziedzica krotoszyńskiego Franciszka Zygmunta Gałeckiego – 16 stycznia 1695 r. i Michała Turobojskiego, deputowanego dziedzica krotoszyńskiego Józefa Potockiego – 13 lutego 1728 r. Kolejnych zatwierdzeń dokonali: w 1802 r. król pruski Fryderyk Wilhelm III i w 1841 r. – jego następca Fryderyk Wilhelm IV. W 1682 r. organizacja była jednym z dwunastu cechów miejskich, jednak w przeciwieństwie do pozostałych "cieszyła się przywilejami królewskimi" i była zwolniona z podatku. Do 1769 r. bracia sami wybierali miejsce strzelań, a w 1769 r. wybudowano stzrelnicę przy ul. Ostrowskiej. Po II rozbiorze Polski ziemia krotoszyńska została włączona w skład Królestwa Prus, a od 1819 r. miasto znalazło się w Księstwie Krotoszyńskim. W 1841 r. wydano „Ustawy Bractwa strzeleckiego w Mieście Krotoszynie”. W 1840 r. książę Maksymilian Karol von Thurn und Taxis ufundował łańcuchy królewski, marszałkowski oraz rycerski, które były używane przez bractwo do 2007 r. Dał też środki na zakup ziemi i wybudowanie strzelnicy. Mimo to w 1842 r. bractwo wzięło kredyt i wybudowało strzelnicę przy ul Rawickiej, która była nazywana odtąd "Laskiem brzozowym" (od drzew, które rosły na wałach). Jeszcze do I połowy XIX w. większość braci stanowili Polacy, jednak z czasem bractwo zaczęło ulegać germanizacji. Polacy zdobyli jednak większość, a Niemcy założyli w 1909 r. Niemiecką Gildię Strzelecką wspieraną finansowo przez magistrat. W 1909 r. uchwalono nowy statut zmieniający prawo z 1841 r. Po I wojnie światowej i Powstaniu Wielkopolskim bractwo przeżywało rozkwit. W 1920 r. organizacja musiała zmienić niemiecki statut, co nastąpiło w 1922 r., wstąpiła do Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP i od tego czasu należy do Okręgu Ostrowskiego. W 1930 r. władze miejsce zaczęły zgłaszać nieuzasadniowe pretensje do użytkowania strzelnicy przy ul. Rawickiej (w związku z powiększeniem się zabudowań w okolicy). W 1936 r. otwarto, a w 1938 r. poświęcono nową strzelnicę przy ul. Świętokrzyskiej w Krotoszynie (dziś. ul. Bractwa Kurkowego 1). Wybuch II wojny światowej 1 września 1939 r. przerwał działalność bractwa. Po jej zakończeniu, a dokładnie 15 sierpnia 1946 bractwo zostało reaktywowane. W 1947 r. organizacja otrzymała nowy sztandar. Decyzją władz ludowych rozpoczął się proces likwidacji bractw w Polsce. Likwidacja krotoszyńskiej organizacji rozpoczęła się 11 lipca 1951 r. a zakończyła 9 listopada 1955 r. Majątek w postaci strzelnicy przekazano Lidze Przyjaciół Żołnierza (w 1962 r. zamienioną w Ligę Obrony Kraju). Bractwo zamierzano reaktywować już w 1989 r., jednak dopiero 22 stycznia 1994 r. zawiązała się grupa inicjatywna, która opracowała statut i wystąpiła do Sądu Wojewódzkiego w Kaliszu o powstanie organizacji. W 1995 r. bractwo otrzymało od Urzędu Miejskiego w Krotoszynie nowy sztandar, a w tym samym roku odzyskało strzelnicę (ziemię musiało wykupić jednak w 2003 r.). W ciągu roku odbywają się turnieje m.in. o Ryngraf św. Sebastiana i Puchar Pamięci Jerzego Piotrowskiego; Łańcuch Herbowy Miasta i Gminy Krotoszyn oraz Turniej Radnych i Pracowników Samorządowych; Intronizacja Króla Kurkowego po uprzednim strzelaniu kurkowym; Puchar Prezydenta RP; Krotoszyńskie Brackie Mikołajki, Turniej Strzelecki z broni czarnoprochowej, Turniej Strzelecki ku pamięci Żołnierzy Wyklętych oraz Turniej Jednostek OSP Gminy Krotoszyn. W 2021 r. organizacja zakupiła armatę czarnoprochową, która uświetnia działalność bractwa. Od 2020 r. posiada profil na portalu społecznościowym Facebook, od 2021 r. - stronę internetową, a od 2022 r. - notkę encyklopedyczną na Wikipedii. Obecnie grupa liczy 37 członków, z czego 34 zwyczajnych i 4 honorowych. 
 
Serdeczne podziękowania kierujemy do Dyrektora Muzeum Regionalnego im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie Piotra Mikołajczyka za zorganizowanie spotkania, użyczenie obiektu oraz cenną prelekcję o zbiorach po naszych brackich przodkach. 

Dziękujemy za przybycie Posłowi na Sejm RP dr. Janowi Mosińskiemu oraz asystentom Łukaszowi Wolskiemu i Łukaszowi Starczewskiemu, Dyrektor Poseł do Parlamentu Europejskiego Andżeliki Możdżanowskiej Annie Lis, Wicestaroście Krotoszyńskiemu Pawłowi Radojewskiemu, Przewodniczącej Rady Miejskiej w Krotoszynie Annie Sikorze, Wiceburmistrzowi Ryszardowi Czuszke, Naczelnik Wydziału Promocji i Współdziałania Urzędu Miejskiego w Krotoszynie Marioli Koczorowskiej, Prezesowi Ochotniczej Straży Pożarnej w Krotoszynie dh. Waldemarowi Florkowskiemu, Braciom z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Koźminie Wielkopolskim i Bractwa Strzeleckiego pw. św. Tekli w Dobrzycy oraz Siostrom i Braciom z naszej organizacji i Mieszkańcom Powiatu Krotoszyńskiego. 

​fot. Anna Cicha